กรดไหลย้อนในผู้สูงอายุ โรคกวนใจที่ไม่ควรมองข้าม

กรดไหลย้อนคืออะไร?

“กรดไหลย้อน” เป็นภาวะที่กรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นไปยังหลอดอาหาร ซึ่งเป็นท่อที่เชื่อมจากปากไปสู่กระเพาะ อาการนี้เกิดจาก "กล้ามเนื้อหูรูด" ที่อยู่ระหว่างหลอดอาหารกับกระเพาะ ทำงานไม่ดี ปิดไม่สนิท เลยปล่อยให้กรดไหลย้อนขึ้นมาได้ ส่งผลให้เกิดอาการแสบร้อนกลางอก จุกแน่น เรอบ่อย หรือมีรสเปรี้ยวขมในปาก โดยเฉพาะหลังรับประทานอาหารหรือเวลานอน

ในผู้สูงอายุ ภาวะนี้มักเกิดขึ้นได้ง่ายขึ้น เนื่องจากระบบย่อยอาหารที่เสื่อมลงตามวัย และอาจมีโรคประจำตัวหรือการใช้ยาที่ส่งผลต่อการทำงานของระบบทางเดินอาหารร่วมด้วย

พฤติกรรมเสี่ยง ทำให้เป็นกรดไหลย้อน

• กินอิ่มเกินไป – ทำให้กระเพาะขยายตัว กรดถูกดันขึ้น

• กินอาหารรสจัด มันจัด หรือเผ็ดจัด – กระตุ้นการหลั่งกรด

• ดื่มชา กาแฟ น้ำอัดลม – ผ่อนคลายกล้ามเนื้อหูรูด ทำให้ปิดไม่สนิท

• นอนทันทีหลังอาหาร – กรดมีโอกาสไหลย้อนสูง

• สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ – ส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร

• เครียดเรื้อรัง – มีผลต่อสมดุลกรดในกระเพาะ

• ใส่เสื้อรัดแน่น หรือกางเกงเอวสูงเกินไป – เพิ่มแรงดันในช่องท้อง

อาการกรดไหลย้อนในผู้สูงอายุ

• แสบร้อนกลางอก – โดยเฉพาะหลังอาหารหรือเวลานอน

• รู้สึกจุกแน่นบริเวณลิ้นปี่ – เหมือนอาหารไม่ย่อย

• เรอบ่อย – เรอเปรี้ยวหรือมีรสขมในปาก

• เสียงแหบ ไอแห้ง – มักเป็นตอนเช้าหรือหลังนอน

• เจ็บคอหรือระคายคอตลอดเวลา

• กลืนอาหารลำบากหรือรู้สึกติดคอ

• เบื่ออาหาร น้ำหนักลด – กรณีเป็นเรื้อรังแล้ว

ผลกระทบต่อการใช้ชีวิต เมื่อเป็นกรดไหลย้อน

1. รบกวนการนอน

อาการแสบกลางอกหรือไอ ทำให้นอนหลับไม่สนิท หลับๆ ตื่นๆ ส่งผลให้รู้สึกอ่อนเพลียในตอนเช้า

2. กินอาหารไม่อร่อย

รู้สึกแน่นท้อง จุกเสียด หรือมีรสขมในปาก ทำให้กินได้น้อย เบื่ออาหาร และน้ำหนักลด

3. เสียสมาธิระหว่างวัน

อาการไม่สบายท้อง หรือเรอบ่อยๆ ทำให้หงุดหงิด ไม่มีสมาธิในการทำกิจกรรม

4. กระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยรวม

หากไม่ได้รับการดูแล อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น หลอดอาหารอักเสบ แผล หรือกลืนลำบาก

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

• หลอดอาหารอักเสบ
  กรดที่ไหลย้อนขึ้นมา ทำให้ผนังหลอดอาหารระคายเคืองหรืออักเสบเรื้อรัง

• แผลในหลอดอาหาร
  หากปล่อยไว้นาน อาจเกิดแผลหรือเลือดออกในหลอดอาหาร ทำให้เจ็บเวลากลืนอาหาร

• ตีบแคบของหลอดอาหาร
  เมื่อมีแผลเรื้อรัง ร่างกายจะซ่อมแซมด้วยพังผืด ทำให้หลอดอาหารตีบ กลืนอาหารลำบาก

• กลืนลำบาก/กลืนติด
  กล้ามเนื้อและผนังหลอดอาหารไม่ทำงานดี เกิดความรู้สึกติดคอหรือกลืนเจ็บ

• เสี่ยงต่อมะเร็งหลอดอาหาร
  ในบางรายที่เป็นกรดไหลย้อนเรื้อรัง อาจนำไปสู่ภาวะที่เรียกว่า Barrett's Esophagus ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็ง

วิธีป้องกันการเกิดกรดไหลย้อน

• กินอาหารมื้อเล็ก แต่บ่อยครั้ง – หลีกเลี่ยงการกินอิ่มเกินไป

• งดอาหารก่อนนอนอย่างน้อย 2-3 ชั่วโมง – ลดโอกาสกรดไหลย้อนตอนนอน

• หลีกเลี่ยงอาหารกระตุ้น – เช่น ของมันจัด เผ็ดจัด ช็อกโกแลต กาแฟ น้ำอัดลม

• ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ – ช่วยเจือจางกรดในกระเพาะ

• นั่งตัวตรงหลังอาหารประมาณ 30 นาที – อย่ารีบนอนหรือนั่งงอตัว

• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ – ลดแรงดันในช่องท้อง

• ยกหัวเตียงสูงประมาณ 6–8 นิ้ว – ป้องกันกรดไหลย้อนเวลากลางคืน

• เลี่ยงความเครียด – เพราะความเครียดอาจกระตุ้นให้กระเพาะหลั่งกรดมากขึ้น

• งดสูบบุหรี่และแอลกอฮอล์ – เพราะทำให้หูรูดหลอดอาหารทำงานผิดปกติ

วิธีดูแลเมื่อผู้สูงอายุเป็นกรดไหลย้อน

• ปรับพฤติกรรมการกิน
  ให้รับประทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย ไม่มัน ไม่เผ็ด และแบ่งมื้ออาหารให้เล็กลงแต่บ่อยขึ้น

• หลีกเลี่ยงการนอนราบหลังอาหาร
  หลังรับประทานควรนั่งตัวตรงอย่างน้อย 2–3 ชั่วโมง และหากจำเป็นต้องนอน ควรยกหัวเตียงสูงขึ้น

• จัดสภาพแวดล้อมให้นอนหลับสบาย
  ห้องนอนไม่ควรเย็นเกินไป หรืออับชื้น และควรมีหมอนรองหลังและศีรษะเพื่อให้เอนตัวเล็กน้อย

• ดูแลสุขภาพจิตใจ
  ลดความเครียด และส่งเสริมให้ทำกิจกรรมเบาๆ เพื่อให้ผ่อนคลาย เช่น เดินเล่น ทำสวน ฟังเพลง

• ควบคุมน้ำหนัก
  หากน้ำหนักเกิน ควรปรับพฤติกรรมเพื่อค่อยๆ ลดน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม

• ติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
  หมั่นสังเกตอาการ เช่น แสบหน้าอก เรอบ่อย เสียงแหบ และพาไปพบแพทย์ตามนัด

• ให้ทานยาตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด
  ไม่หยุดยาเอง และหลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้ปวด NSAIDs โดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์

อย่ามองข้ามโรคกรดไหลย้อน โดยเฉพาะผู้สูงอายุ ควรเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงที่จะให้เกิดโรค เพราะอาจนำไปสู่ผลกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตได้ และในบางกรณีอาจเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งหลอดอาหารได้ หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม การสังเกตอาการ ดูแลพฤติกรรม การตรวจสุขภาพประจำปีและพบแพทย์เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยป้องกันอันตรายระยะยาว [ติดต่อสอบถาม]