สารอาหารที่จำเป็นสำหรับผู้สูงอายุ

เป็นปัญหาที่พบเป็นประจำในผู้สูงอายุสำหรับการทานอาหารไม่ครบตามหลักโภชนาการ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคต่าง ๆ ที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว เช่น ผัก ผลไม้ นม และผู้สูงอายุบางรายอาจไม่ชอบทานอาหารบางชนิด เช่น เนื้อสัตว์อย่าง ไก่ ปลา ทำให้ขาดโปรตีนเข้าไปซ่อมแซม ดังนั้นในฐานะผู้ดูแลคนสูงวัยเราจึงต้องใส่ใจในการเลือกอาหารสำหรับผู้สูงอายุ

1. โปรตีน

เช่น เนื้อไก่ เนื้อปลา น้ำเต้าหู้ นมถั่วเหลือง ถั่วต่าง ๆ โดยโปรตีนจะเข้าไปซ่อมแซมเนื้อเยื่อและช่วยดูแลการสึกหรอของร่างกาย ซึ่งเป็นประโยชน์อย่างมากสำหรับผู้ป่วยที่มีแผลกดทับ ทั้งนี้ต้องพยายามเลือกเนื้อสัตว์ที่ไม่ติดมันมาประกอบอาหาร เพราะไขมันส่วนเกินอาจสะสมจนเกิดโรคแทรกซ้อนได้  

2. ไขมัน 

ควรเลือกทานไขมันดีจากปลาทะเลน้ำลึก น้ำมันมะพร้าว ถั่วเปลือกแข็ง และหลีกเลี่ยงการทานอาหารที่มีไขมันสูง เช่น แกงกะทิ ครีมเทียม ไขมันจากสัตว์ เป็นต้น

3. คาร์โบไฮเดรต

ควรทานในปริมาณที่พอดีกับน้ำหนักตัว เพราะคาร์บที่ไม่ใช้ได้จะสะสมเป็นไขมัน และอาจเป็นโรคไขมันพอกตับ ได้ ควรเลือกทานแป้งประเภทเชิงซ้อน เช่น ขนมปังโฮลวีต ธัญพืชไม่ขัดสี ข้าวกล้อง 

4. ธาตุเหล็ก 

ช่วยป้องกันอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ลดความเสี่ยงจากโรคโลหิตจาง หากขาดธาตุเหล็กจะทำให้สมองทำงานช้า ไม่มีแรง ซึ่งสารอาหารชนิดนี้ได้จาก ผักใบเขียว เครื่องในสัตว์ ตับหมู และควรทานคู่กับผักผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เช่น ส้ม ฝรั่ง ใบมะรุม ผักคะน้า เพื่อช่วยในดูดซึมให้ดียิ่งขึ้น

5. แคลเซียม

ช่วยในการบำรุงกระดูกและข้อ ซึ่งผู้สูงอายุต้องการวันละ 1,000 มิลลิกรัม มักอยู่ในนมถั่วเหลือง นมสด โยเกิร์ต นมเปรี้ยวที่ไม่หวานมากเกินไป อยู่ในปลาซิว ผักใบเขียวจำพวกผักคะน้า ตำลึง ใบยอ ฟักทอง

6. วิตามินซี

ช่วยในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ทำให้แผลหายเร็วขึ้น และช่วยในการูดซึมธาตุเหล็กได้ดี  มักอยู่ในผลไม้ เช่น ส้ม มะละกอ ฝรั่ง มะม่วง ผลไม้ตระกูลเบอร์รี

7. วิตามินเอ

ช่วยบำรุงสายตาและชะลอการเสื่อมของดวงตา อีกทั้งยังช่วยให้การมองเห็นในที่มืดชัดเจนยิ่งขึ้น มักอยู่ในผักโขม มันเทศ แคร์รอต มะม่วงสุก เป็นต้น 

8.วิตามินอี

ช่วยบรรเทาการอักเสบ การอุดตันของเม็ดเลือด ต่อต้านอนุมูลอิสระ มักอยู่ในไข่ ผัก ผลไม้ ถั่วและเมล็ดธัญพืชต่าง ๆ เช่น เมล็ดทานตะวัน ถั่ว นอกจากนี้ยังมีอยู่ในน้ำมันปรุงอาหารทุกชนิด

9. วิตามินดี

มีส่วนช่วยในการดูดซึมของแคลเซียม และป้องกันโรคเกี่ยวกับกระดูก ซึ่งแหล่งของวิตามินดีจะอยู่ในปลาที่มีไขมันสูง เช่น ปลาทูน่า ปลาทู ปลาแซลมอน ไข่ ผู้สูงอายุบางรายไม่สามารถทานอาหารที่มีไขมันสูงได้ก็สามารถทานนมที่มีวิตามินดีเสริมได้ หรือการพาผู้ป่วย ผู้สูงอายุมาสัมผัสกับแสงแดดยามเช้าเพื่อให้ร่างกายได้สังเคราะห์วิตามินดี

10. แมกนีเซียม

เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายถือเป็นสารอาหารที่ร่างกายขาดไม่ได้ เพราะจะทำให้ระบบบภูมิคุ้มกันเสีย เกิดอาการไม่พึงประสงค์เมื่อขาดแมกนีเซียม เช่น ตะคริว ปวดไมเกรน อารมณ์ไม่คงที่ นอนไม่หลับ เสี่ยงต่อการเกิดโรควิตกกังวล ภาวะกระดูกพรุน ซึ่งแหล่งสารอาหารนี้มักอยู่ในผักใบเขียว กล้วยหอม ผักโขม ถั่ว เมล็ดธัญพืชต่าง ๆ 

11. โพแทสเซียม

ทำงานร่วมกับโซเดียมเพื่อควบคุมความสมดุลของน้ำในร่างกาย ช่วยให้หัวใจเต้นปกติ ลดความดันโลหิต ทำให้ร่างกายและระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น แหล่งอาหารของโพแทสเซียมจะอยู่ในกล้วย ส้ม ผลไม้แห้ง กะหล่ำปลี โยเกิร์ต ถั่ว เป็นต้น 

12. วิตามินบี 12

เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการบำรุงสมอง เนื่องจากมีส่วนสำคัญต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงและระบบประสาท หากขาดวิตามินบี 12 เป็นเวลานานจะทำให้เสี่ยงต่อการเกิดโรคโลหิตจางและเสี่ยงต่อภาวะความจำเสื่อม แหล่งอาหารของวิตามินบี 12 มักจะอยู่ในเนื้อสัตว์มากกว่าผักผลไม้ อย่างเนื้อสัตว์จำพวก ตับ ไต หัวใจ ปลา และนม

13. เส้นใยอาหาร

ช่วยในการขับถ่าย ซึ่งเส้นใยอาหารมักจะอยู่ในผัก ผลไม้ 

14. น้ำ

ผู้สูงอายุบางรายมักมีอาการลืมดื่มน้ำ ทำให้ร่างกายได้รับน้ำน้อยส่งผลให้เลือดหมุนเวียนไม่ดี จึงควรให้ผู้สูงอายุดื่มน้ำเป็นประจำ วัละ 6-8 แก้ว เพื่อรักษาความชุ่มชื่นของผิวพรรณ ทำให้รู้สึกสดชื่น  

15. สังกะสี

ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานดีมากขึ้น แหล่งอาหารของสังกะสี (zinc) มักอยู่ในอาหารทะเล หอย เนื้อสัตว์ ไข่ นม เมล็ดฟักทอง เมล็ดแตงโม หากขาดธาตุสังกะสีอาจทำให้ผนังหลอดเลือดแดงแข็ง ระบบภูมิคุ้มบกพร่อง และผมร่วงได้

ทั้งนี้สารอาหารต่าง ๆ หากได้รับมากเกินความต้องการของร่างกายก็จะถูกขับออกมาในรูปแบบต่าง ๆ หรืออาจส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน ดังนั้นก่อนรับประทานอาหารเสริมใด ๆ ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนเพื่อทราบปริมาณการทานที่ถูกต้อง มายลักษณ์เนอร์สซิ่งโฮม จึงพร้อมที่จะดูแลคนสำคัญของคุณ เราใส่ใจทุกมื้ออาหารและโภชนาการของผู้ป่วยเป็นอย่างดี