5 เคล็ดลับสร้างกิจวัตรผู้สูงอายุ ปลอดภัยจากการหกล้มไม่ควรพลาด

5 เคล็ดลับการสร้างกิจวัตรผู้สูงอายุ เพื่อชีวิตปลอดภัยห่างไกลการหกล้ม

การหกล้มในผู้สูงอายุ เป็นอุบัติเหตุที่พบได้บ่อยและอาจก่อให้เกิดการบาดเจ็บรุนแรง การสร้างกิจวัตรผู้สูงอายุที่ดีในแต่ละวันจะช่วยลดความเสี่ยงเหล่านี้ได้ บทความนี้ขอนำเสนอ 5 เคล็ดลับในการจัดกิจวัตรประจำวันสำหรับผู้สูงวัย เพื่อให้ใช้ชีวิตอย่างปลอดภัย ห่างไกลการหกล้ม และผู้ดูแลเองก็สบายใจมากขึ้น 

1. จัดตารางการออกกำลังกายเสริมความแข็งแรงและการทรงตัว

การออกกำลังกายสม่ำเสมอเป็นหัวใจของการป้องกันการหกล้ม ผู้สูงวัยควรมีตารางออกกำลังป้องกันผู้สูงอายุล้มเป็นประจำ เช่น ฝึกเดินสลับส้นเท้า-ปลายเท้า ยืนบนขาข้างเดียว หรือบริหารข้อเข่าและข้อเท้า การออกกำลังแบบฝึกทรงตัวจะช่วยให้กล้ามเนื้อขาและแกนกลางแข็งแรงขึ้น ลดโอกาสเสียการทรงตัวจนล้มง่าย

นอกจากนี้ควรเพิ่มกิจกรรมสร้างความยืดหยุ่น เช่น โยคะหรือไทชิ ซึ่งช่วยพัฒนาสมดุลของร่างกาย การจัดกิจกรรมผู้สูงอายุในบ้านอย่างง่ายๆ เช่น การแกว่งแขนหรือบีบลูกบอลยาง ก็ช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อได้ดี ผู้ดูแลอาจทำตารางติดผนังให้ผู้สูงวัยเห็นชัดเจนว่าแต่ละวันควรบริหารร่างกายเวลาใดบ้าง การมีวินัยตามตารางนี้จะสร้างความเคยชินให้ร่างกายแข็งแรงและพร้อมรับมือกิจกรรมต่างๆ โดยไม่เสี่ยงล้ม

2. ปรับสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัยและเป็นมิตรกับผู้สูงวัย

สภาพบ้านที่ดีสามารถลดความเสี่ยงหกล้มได้อย่างมาก ผู้ดูแลควรตรวจสอบและปรับบ้านผู้สูงอายุไม่ให้ลื่นล้มอยู่เสมอ เริ่มจากเก็บสายไฟ พรม หรือของใช้ที่วางระเกะระกะบนพื้นให้เป็นระเบียบ พื้นห้องน้ำควรมียางกันลื่นและติดตั้งราวจับในจุดที่ลุกนั่งลำบาก เช่น ข้างโถสุขภัณฑ์และฝักบัว รวมถึงตรวจสอบความสว่างของไฟในบ้านให้เพียงพอทุกจุด ทางเดินและบันไดควรมีแสงสว่างและราวจับตลอดแนว เพื่อป้องกันการสะดุดหรือลื่นล้มในที่มืด

อีกหนึ่งเคล็ดลับคือการจัดวางของใช้จำเป็นให้อยู่ในที่หยิบจับง่าย ผู้สูงวัยจะได้ไม่ต้องปีนป่ายหรือเอื้อมหยิบของสูงๆ นอกจากนี้ควรสอนและย้ำเตือนวิธีป้องกันผู้สูงอายุหกล้มในบ้านแก่ทุกคนในครอบครัว เช่น ไม่ทิ้งน้ำหกบนพื้น ไม่รีบเร่งเดินเมื่อพื้นเปียก เป็นต้น การปรับสิ่งแวดล้อมเหล่านี้คือการแก้ที่ต้นเหตุ ลดปัจจัยเสี่ยงไม่ให้ผู้สูงวัยต้องเผชิญอุบัติเหตุภายในบ้าน

3. ใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงและเครื่องช่วยที่เหมาะสม

การใช้อุปกรณ์ช่วยเดินหรือพยุงตัวอย่างเหมาะสมจะช่วยให้ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวอย่างมั่นคงและปลอดภัยมากขึ้น หากแพทย์แนะนำ ควรจัดหาไม้เท้าหรือวอล์คเกอร์ที่เหมาะกับส่วนสูงและน้ำหนักของผู้สูงวัยมาใช้งาน ผู้สูงอายุหกล้มบ่อยบางรายอาจต้องใช้รถเข็นเมื่อเดินเป็นระยะทางไกล เพื่อป้องกันการเมื่อยล้าจนเสียการทรงตัว ผู้ดูแลควรฝึกให้ผู้สูงวัยใช้อุปกรณ์เหล่านี้จนคล่องแคล่ว เช่น สอนวิธีใช้ไม้เท้าขึ้น-ลงบันไดอย่างถูกต้อง หรือปรับระดับความสูงของวอล์คเกอร์ให้พอดีตัว

นอกจากอุปกรณ์ช่วยเดินแล้ว ภายในบ้านอาจติดตั้งอุปกรณ์เสริมความปลอดภัยอื่นๆ เช่น สัญญาณเรียกฉุกเฉินแบบพกติดตัวสำหรับผู้สูงวัยที่อยู่ลำพัง เมื่อล้มจะได้ขอความช่วยเหลือได้ทันที การใช้อุปกรณ์อย่างเหมาะสมและครบครันเป็นเสมือนการเพิ่มหลักประกันความปลอดภัยให้ผู้สูงวัยขณะทำกิจวัตรประจำวัน 

4. สร้างกิจกรรมและงานอดิเรกที่เหมาะสมในแต่ละวัน

• กิจกรรมผู้สูงอายุช่วยคลายเหงา: การมี กิจกรรมประจำวัน เช่น ทำสวน รดน้ำต้นไม้ เดินรอบบ้าน หรือทำอาหารง่าย ๆ ช่วยให้ผู้สูงวัยได้เคลื่อนไหวร่างกาย โดยไม่รู้สึกว่าเป็นการออกกำลังกายที่เคร่งเครียดเกินไป
• งานอดิเรกผู้สูงวัยเสริมสุขภาพใจ: จัด งานอดิเรกในบ้าน เช่น งานฝีมือ งานครัว หรือการอ่านหนังสือ เป็นกิจกรรมที่ปลอดภัยและทำให้ผู้สูงอายุเพลิดเพลิน
• เกมฝึกสมองและความจำ: เลือก เกมสำหรับผู้สูงอายุ เช่น เกมต่อภาพจับคู่ เกมหมากรุก หรือเกมคำศัพท์ง่าย ๆ เพื่อช่วยกระตุ้นสมองและลดความเสี่ยงภาวะสมองเสื่อม
• เกมกลุ่มและสันทนาการ: จัด กิจกรรมกลุ่มผู้สูงอายุ เช่น เล่นบิงโก ร้องเพลง หรือเล่นดนตรีบำบัด เพื่อเสริมสร้างความสุขและการเข้าสังคม
• ไอเดียกิจกรรมผู้สูงอายุทำเอง: ส่งเสริมการทำ เกมง่าย ๆ หรือกิจกรรม DIY ที่ผู้สูงวัยสามารถทำได้เองในบ้าน เพื่อสร้างความภูมิใจและฝึกสมาธิ
• ดูแลสุขภาพจิตใจ: การมีกิจกรรมและเกมประจำวันช่วยลดความวิตกกังวล ทำให้ผู้สูงอายุมีสมาธิและอารมณ์แจ่มใสขึ้น
• กิจวัตรสร้างความปลอดภัย: เมื่อผู้สูงวัยมีตารางกิจกรรมและเกมที่เหมาะสม จะลดพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การลุกเดินโดยไม่บอกกล่าว และช่วย ป้องกันการหกล้ม ได้ทางอ้อม

5. ผู้ดูแลควรตอบสนองและดูแลอย่างเหมาะสมเพื่อลดความเสี่ยง

• บทบาทผู้ดูแลสำคัญต่อการป้องกันการหกล้ม: ใส่ใจความปลอดภัยทุกขั้นตอนของ กิจวัตรประจำวันผู้สูงอายุ เพื่อลดอุบัติเหตุ
• วิธีพยุงและเคลื่อนย้ายที่ถูกต้อง: เวลา พยุงเดิน ให้ยืน ด้านข้างค่อนไปด้านหลัง เพื่อพร้อมรับตัวเมื่อเสียหลัก
• ฝึกท่าประคองอย่างปลอดภัย: ซ้อมวิธี ประคองตัวผู้สูงวัยเมื่อล้ม/ทรงตัวไม่อยู่ เพื่อลดการบาดเจ็บทั้งผู้สูงอายุและผู้ดูแล
• สื่อสารอย่างนุ่มนวลแต่หนักแน่น: หลีกเลี่ยงการดุว่าหรือตกใจ ใช้เสียง สุภาพ ชัดเจน เพิ่มความร่วมมือและความเชื่อมั่น
• เฝ้าระวังอาการเสี่ยงล้ม: สังเกต เวียนศีรษะ ความดันต่ำ ผลข้างเคียงยา หรือพฤติกรรม เดินเซ/หกล้มบ่อย
• ปรึกษาแพทย์เมื่อมีสัญญาณผิดปกติ: ขอคำแนะนำเรื่องการ ปรับยา หรือส่งต่อ กายภาพบำบัดฝึกการทรงตัว เพื่อลดความเสี่ยงซ้ำ
• ดูแลโภชนาการเสริมความแข็งแรง: เน้นอาหาร โปรตีน + แคลเซียม และพิจารณา วิตามินดี/อาหารเสริมความแข็งแรงกล้ามเนื้อผู้สูงอายุ เพื่อกระดูก-กล้ามเนื้อแข็งแรง ลดโอกาสกระดูกหักหากล้ม
• ตรวจสุขภาพสม่ำเสมอ: นัด ตรวจตามกำหนด เพื่อติดตามโรคประจำตัวและปรับแผนการดูแลให้เหมาะสม
• ย้ำวัตถุประสงค์หลัก: การตอบสนองที่ มีสติ ใส่ใจ ใกล้ชิด ช่วยให้ผู้สูงวัยใช้ชีวิตประจำวันได้ มั่นใจ ปลอดภัย และ ลดความเสี่ยงการหกล้ม อย่างยั่งยืน 

การสร้างกิจวัตรประจำวันที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุไม่เพียงช่วยป้องกันผู้สูงอายุหกล้มแต่ยังทำให้คุณภาพชีวิตของท่านดีขึ้นอย่างรอบด้าน ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และความสัมพันธ์กับผู้ดูแล ลูกหลาน ลองนำ 5 เคล็ดลับข้างต้นไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการออกกำลัง การปรับบ้าน การใช้อุปกรณ์ช่วย กิจกรรมผ่อนคลาย หรือวิธีดูแลของผู้ดูแลเอง เมื่อผู้สูงวัยมีชีวิตประจำวันที่ปลอดภัยและมีความหมาย ก็จะลดความกังวลเรื่องอุบัติเหตุ ทำให้ทุกคนในครอบครัวมีความสุขใจมากขึ้น

[ติดต่อสอบถาม]